W oczekiwaniu na bociany. RDOŚ remontuje ptasie gniazda

Jesienne remonty bocianich domów

Renowacje bocianich siedlisk polegają przede wszystkim na redukcji wieńca i przeprowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych w jego obrębie. W niektórych przypadkach konieczna była również wymiana platform i słupów pod bocianie gniazda.

- Bocian biały zakłada swoje gniazda w pobliżu siedzib ludzkich. Niektóre z nich mogą osiągnąć wysokość 2 m i ciężar nawet 1,5 tony, a jego waga zwiększa się wraz z opadami śniegu czy deszczu. W takim przypadku gniazdo może stanowić realne zagrożenie dla stabilności słupa, konstrukcji starego komina, czy też obumarłego drzewa. Konieczne jest zatem przeprowadzanie zabiegów ochronnych w obrębie gniazd, aby je „odchudzić”, zdejmując część nadbudowanego wieńca. Przewrócenie się słupa czy komina lub zapadnięcie się starego dachu jest jednoznaczne ze zniszczeniem siedliska, dlatego niezbędne jest podjęcie działań polegających na wzmocnieniu konstrukcji, na których bociany zbudowały swoje gniazdo – mówi Przemysław Skrzypiec, Z-ca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, Regionalny Konserwator Przyrody.  

W gniazdach zakładanych na drzewach problemem jest zarastanie dolotu do gniazd, co uniemożliwia dogodne lądowanie na nim ptaków. Taka sytuacja może prowadzić do porzucenia gniazda przez bociany. Zabiegi ochronne w tych przypadkach powinny polegać na przycięciu młodych pędów drzewa, w taki sposób by było ono nadal dostępne dla bocianów.

Zgłoszenia gniazd z 50 gmin

Renowacje zostały przeprowadzone w miejscowościach Starcza, Kuźnica Kiedrzyńska, Cykarzew Północny, Kuźnica Wąsowska, Lelów (w pow. częstochowskim), Iwanowice Małe (pow. kłobucki), Siewierz (pow. będziński), Zendek (pow. tarnogórski), Cieszyn i Rybnik.

Wybór gniazd wymagających remontu nie był przypadkowy i został poprzedzony inwentaryzacją siedlisk bociana na obszarze województwa. Działania ochronne objęły gniazda wymagające najpilniejszego zabezpieczenia m.in. zlokalizowane na słupach, gdzie stabilność została utracona (np. Cieszyn, Kuźnica Kiedrzyńska) lub na skorodowanych platformach (np. Iwanowice Małe).

- W trakcie przygotowań do realizacji projektu konieczne było przeprowadzenie inwentaryzacji istniejących gniazd bociana białego w naszym regionie. Dlatego jeszcze w 2022 roku umożliwiliśmy gminom przekazywanie do nas informacji o gniazdach wymagających zabezpieczenia lub gruntownego remontu. Na tej podstawie ustaliliśmy priorytetowość przeprowadzania renowacji i wytypowaliśmy 10 lokalizacji, gdzie podjęcie tych działań jest najpilniejsze, tak aby bociany mogły powrócić do swoich siedlisk na wiosnę i bezpiecznie wyprowadzić kolejne lęgi – podkreśla Regionalny Konserwator Przyrody i dodaje: - Jednocześnie zależy nam również na tym, aby osoby prywatne, które są w większości bardzo przychylne ptakom i u których często goszczą bocianie pary, miały wsparcie i pomoc instytucjonalną, ponieważ to najlepiej buduje zaufanie i wzajemny szacunek dla ochrony przyrody.

W ramach przeprowadzonej inwentaryzacji do katowickiego RDOŚ zgłoszonych zostało w sumie 91 gniazd wymagających remontu znajdujących się w 50 gminach w województwie śląskim. Projekt będzie kontynuowany w 2024 r. Koszt renowacji, wymiany słupów wraz z platformami i zabezpieczenia oraz pielęgnacji gniazd, wynosi 71 tys. zł. Środki na realizację pochodzą z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Katowicach.

Bociani klekot

Bocian biały (Ciconia ciconia) w Polsce podlega ochronie ścisłej i należy do gatunków wymagających ochrony czynnej. Powraca do naszego kraju z zimowisk najczęściej pod koniec marca. Pierwsze bocianie lęgi mogą zostać wyprowadzone już w drugiej dekadzie kwietnia.

Samiec oznajmia zajęcie gniazda typowym dla bocianów klekotaniem. Dźwięk ten ma na celu zwabienie samicy. Klekotanie wydawany ptaki obu płci jest częścią rytuału godowego i ma odstraszać inne bociany, pojawiające się z zamiarem przejęcia gniazda.