30 tysięcy zł odszkodowania za wdychanie smogu. Czy po wygranej rybniczanina pójdą kolejne pozwy?

Przypomnijmy, w 2015 r. mieszkaniec Rybnika wniósł do sądu o 50 tys. zł zadośćuczynienia za naruszenie swoich dóbr osobistych z powodu zanieczyszczenia powietrza w mieście. Pozwał za to Skarb Państwa-Ministra Środowiska oraz Ministra Energii: https://rybnik.dlawas.info/wiadomosci/sad-najwyzszy-zajmie-sie-sprawa-smogu-w-rybniku/cid,13002,a

Powołał się na naruszenie przez państwo prawa do zdrowia, ochrony życia prywatnego i mieszkania, swobodnego przemieszczania się, życia w czystym środowisku.

W 2018 roku zapadł pierwszy wyrok w tej sprawie - Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo. Uznał, że prawo do życia w czystym środowisku nie jest dobrem osobistym podlegającym ochronie, a Oliwier Palarz może się z Rybnika po prostu wyprowadzić. 

Do postępowania przyłączył się Rzecznik Praw Obywatelskich, przedstawiając dodatkową argumentację. Wbrew stanowisku sądu rejonowego możliwość korzystania z nieskażonego środowiska jest dobrem osobistym – podkreślał RPO, który wnosił o uwzględnienie pozwu. Biorąc to pod uwagę, a także uwzględniając stan faktyczny, możemy mówić o naruszeniu przysługującego powodowi prawa do środowiska, co przejawia się w pozbawieniu powoda możliwości oddychania czystym powietrzem.

Rozpatrując apelację powoda, 24 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach zadał pytanie SN: "Czy prawo do życia w czystym środowisku, umożliwiające oddychanie powietrzem atmosferycznym spełniającym standardy jakości określone w przepisach powszechnie obowiązującego prawa w miejscach, w których osoba przebywa przez dłuższy czas, w szczególności w miejscu zamieszkania, stanowi dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie art. 23 w zw. z art. 24 i art. 448 Kodeksu cywilnego?". 28 maja 2021 r. SN (sygn. akt III CZP 27/20) odpowiedział, że prawo do życia w czystym środowisku, umożliwiające oddychanie powietrzem spełniającym standardy jakości, nie jest dobrem osobistym podlegającym ochronie na podstawie Kodeksu cywilnego. Podkreślił zarazem, że skutki zanieczyszczenia środowiska można zwalczać, powołując się na takie dobra, jak prawo do zdrowia, wolności czy prywatności: https://rybnik.dlawas.info/wiadomosci/sad-najwyzszy-o-prawie-do-zycia-w-czystym-srodowisku-to-nie-dobro-osobiste-ale-wspolne/cid,19929,a

- To zdecydowanie nie koniec sprawy z powództwa Oliwera Palarza. Od początku podkreślaliśmy, że zanieczyszczenie powietrza godzi w jego zdrowie, wolność, życie prywatne i rodzinne, powoływaliśmy się również na przepisy prawa unijnego i międzynarodowego. Możliwość korzystania z czystego powietrza jako samoistne dobro osobiste stanowiła tylko uzupełnienie i wzmocnienie naszej argumentacji. Uchwała Sądu Najwyższego, choć nie spełnia pokrywanych w niej nadziei, nie przekreśla szans na wygraną w tej i innej podobnych sprawach, a wręcz je wzmacnia - pokreślał pełnomocnik powoda, Miłosz Jakubowski, radca prawny z Fundacji Frank Bold: https://rybnik.dlawas.info/wiadomosci/w-walce-o-czyste-powietrze-nie-skladaja-broni/cid,19993,a

9 grudnia 2021 r.  sąd uwzględnił apelację i zmienił wyrok Sądu Rejonowego, uwzględniając powództwo w kwocie 30 tys. zł.  Przedstawiając ustne motywy rozstrzygnięcia, sąd wskazał, że w latach 2012-2015 (tego okresu dotyczył pozew) zaniechania Skarbu Państwa, których skutkiem była tragiczna jakość powietrza w Rybniku, doprowadziły do naruszenia dóbr osobistych powoda. Wymienił w tym kontekście: zdrowie, wolność, nietykalność mieszkania. Według sądu powód wykazał, że wskutek naruszenia jego dóbr osobistych doznał krzywdy i to o znacznych rozmiarach. Wynika to m.in. z faktu, że aktywnie działa on na rzecz ochrony jakości powietrza i podejmuje liczne działania proekologiczne.

Czy za tym pozwem pójdą kolejne? "Gazeta Prawna" przypomina, że za brak działań w zakresie walki o czyste potwietrze niebawem mogą też odpowiadać lokalne władze. "Furtka do roszczeń została otwarta. O tych wyrokach samorządy powinny pamiętać" - pisze portal. Przypomnijmy, że w 2020 r. mieszkanka Niedobczyc pozwała gminę Rybnik za życie w zatrutym powietrzu: https://rybnik.dlawas.info/wiadomosci/rybniczanka-pozwala-gmine-za-zanieczyszczone-powietrze/cid,16067,a


Źródło: BIP Rzecznika Praw Obywatelskich