23.10.2022 20:00 | Źródło: Zdj. główne: Muzeum im. o. Emila Drobnego w Rybniku

7 wspaniałych. Rybniccy bohaterowie powstań śląskich: Marian Różański

Miał być burmistrzem Rybnika, ale odmówił przyjęcia stanowiska. Prawnik, działacz narodowy, który nie raz "oberwał" za swoją walkę o polską wolność i niepodległość. Poznajcie postać dra Mariana Różańskiego.

Marian Różański urodził się 2 lipca 1884 r. w Padniewie (w powiecie mogileńskim), był synem Stanisława Kostki i Jadwigi z d. Drojeckiej. Gimnazjum ukończył w 1887 r. w Chełmnie. W okresie edukacji był członkiem tajnej organizacji "Czerwona Róża". Następnie podjął studia prawnicze w Berlinie. W 1888 r. uzyskał tytuł doktora nauk prawniczych. W Berlinie pracował jako adwokat i notariusz. W 1897 otworzył w Gdańsku kancelarię prawniczą. W 1900 r. wyjechał do Gliwic, a od 1909 r. związał się z Rybnikiem.

Powstania

Brał czynny udział w powstaniach śląskich. Organizował wiece polityczne, podczas których chętnie przemawiał. W domu Różańskiego spotykali się działacze Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. W marcu 1919 Różański został aresztowany za działalność polityczną, zwłaszcza za udział w przygotowaniach I powstania śląskiego. Zwolniono go pół roku później, w październiku na mocy amnestii. W tym samym roku zdemolowano mu mieszkanie, zaś 17 sierpnia 1920 r. został mocno pobity przez bojówkę niemiecką w Nysie.

Fot. ze zbiorów Muzeum o. E. Drobnego w Rybniku

W 1919 r. był członkiem komisji wyborczej i magistratu. Pełnił funkcję kierownika Powiatowego Komitetu Plebiscytowego w Rybniku. Podczas III powstania śląskiego kierował akcją pociągów sanitarnych i ewakuacyjnych pułków rybnickich.

W wolnym Rybniku

W lipcu 1922 r. uczestniczył w uroczystym powitaniu oddziałów Wojska Polskiego w Rybniku (na zdj. poniżej). Po przyłączeniu Śląska do Polski, w październiku 1921 roku został członkiem Rady Obywatelskiej. Następnie Różańskiego wybrano burmistrzem miasta, ale odmówił przyjęcia tego stanowiska. Do 1923 r. pełnił funkcję miejskiego radnego.

Fotografia archiwalna z albumu dokumentującego wkroczenie wojsk polskich na Śląsk oraz objęcie władzy przez rząd polski. Ze zbiorów Śląskiej Biblioteki Cyfrowej

Wsparł finansowo budowę Domu Żołnierza, bezinteresownie bronił Polaków w procesach politycznych. W 1925 reprezentował górników zwolnionych za strajk. W 1926 r. został mianowany dożywotnim notariuszem. Działał też w Związku Powstańców Śląskich, a od przewrotu majowego Narodowego Związku Powstańców i Byłych Żołnierzy.

Życie prywatne

W 1896 roku w Środzie Różański poślubił Heleny z d. Braunek. Doczekali się czwórki dzieci: Lucyny, Anieli, Michaliny i Andrzeja.
W 1926 r. wyjechał na kurację do Nauheim. Zmarł w Lublińcu 10 maja 1927 r. na zwapnienie tętnic. Jego ciało spoczęło na cmentarzu w Rybniku.

Ku pamięci

Różański został odznaczony Krzyżem Komandorskim, Gwiazdą Górnośląską, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi oraz Orderem Odrodzenia Polski „Polonia Restituta”.
W rybnickiej dzielnicy Północ znajduje się ulica imienia Mariana Różańskiego.

Bibliografia:

E. Kulik, Biogram Mariana Różańskiego, Muzeum im. o. E. Drobnego w Rybniku.
Polski Słownik Biograficzny, t. XXXII.
Śląski Słownik Biograficzny, M. Czapliński, A. Napieralski, Wrocław 1974.
https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/marian-rozanski-rozanski
Fotografie: Muzeum im. o. E. Drobnego w Rybniku, Śląska Biblioteka Cyfrowa w Bibliotece Śląskiej w Katowicach.