27.05.2021 08:00 | Źródło: Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku - materiały nadesłane do gmin, Główny Inspektorat Weterynarii, Polska Agencja Prasowa, zdj. archiwalne

Ptasia grypa i afrykański pomór świń w natarciu - ostrzega Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku

Na terenie Polski pojawiły się przypadki afrykańskiego pomoru świń oraz wysoce zjadliwej grypy ptaków - ostrzega Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku. Jak hodowcy drobiu i trzody chlewnej mogą rozpoznać chorobę, jakimi metodami mogą zabezpieczyć się przed wspomnianymi chorobami?

Ptasia grypa

Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku, w związku ze stwierdzeniem wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu na terenie powiatu pszczyńskiego i cieszyńskiego zwrócił się z prośbą o przekazanie mieszkańcom innych gmin w regionie informacji na temat przyczyn pojawienia się i sposobów zabezpieczenia gospodarstw w odniesieniu do tej choroby, ponieważ ze względu na nieznaczne oddalenie wykrytych ognisk choroby istnieje duże ryzyko zawleczenia grypy ptaków na teren naszego powiatu.

"Świadomość zagrożenia i podjęcie odpowiednich kroków prewencyjnych są niezwykle ważne. Odpowiedzialność każdego, nawet najmniejszego hodowcy, może uchronić nasz region przed wystąpieniem tej niezwykle groźnej dla branży drobiarskiej choroby zakaźnej" - pisze do gmin naszego powiatu Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku.

W Polsce do tej pory "zlikwidowano ponad 17,5 mln sztuk drobiu" - poinformował z kolei PAP Główny Inspektorat Weterynarii (GIW).

Czym jest ptasia grypa?

"Grypa ptaków jest niezwykle zakaźną i zaraźliwą chorobą występującą u drobiu domowego, mogącą powodować 100% śmiertelność ptactwa w dotkniętych nią stadach. Rozprzestrzenienie wirusa następuje poprzez zanieczyszczoną paszę, wodę, nawóz, ściółkę, sprzęt i środki transportu. Bardzo ważną rolę w roznoszeniu wirusa grypy ptaków odgrywa człowiek, który poprzez zanieczyszczone ubranie, obuwie, sprzęt i produkty może przyczynić się do rozprzestrzeniania choroby. Jednak najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt z wędrującymi ptakami dzikimi, zwykle ptakami wodnymi" - tłumaczy Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku.

Z tego powodu wszyscy hodowcy drobiu, zarówno właściciele ferm wielkotowarowych jak i właściciele drobiu utrzymywanego w systemie przyzagrodowym, zobowiązani są do wdrożenia właściwej prewencji poprzez zastosowanie środków bioasekuracyjnych, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 kwietnia 2017 r. w sprawie zarządzenia środków związanych z wystąpieniem wysoce zjadliwej grypy ptaków (Dz. U. z 2017 r. poz. 722).

"Grypa ptaków powoduje ogromne straty ekonomiczne hodowców, na fermach których wystąpiła. Ma to przełożenie na sytuację ekonomiczną całej branży drobiarskiej w kraju, a przez to na kondycję ekonomiczną państwa. Dlatego tak ważna jest odpowiednia wiedza na temat rozprzestrzeniania się wirusa i stosowanie właściwej bioasekuracji w gospodarstwach" - dodaje Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku.

Co w związku z pojawieniem się ognisk ptasiej grypy w Polsce powinni zrobić hodowcy?

"W związku z zagrożeniem wystąpienia wysoce zjadliwej grypy ptaków w Polsce hodowcy drobiu powinni zachowywać szczególną ostrożność i stosować odpowiednie środki bioasekuracji minimalizujące ryzyko przeniesienia wirusa grypy ptaków do gospodarstwa, w szczególności:

1. Przetrzymywać drób na ogrodzonej przestrzeni, pod warunkiem uniemożliwienia kontaktów z dzikim ptactwem;

2. Przechowywać paszę w pomieszczeniach zamkniętych lub pod szczelnym przykryciem, uniemożliwiającym kontakt z dzikim ptactwem;

3. Karmić i poić drób w pomieszczeniach zamkniętych, do których nie mają dostępu ptaki dzikie;

4. Stosować w gospodarstwie odzież i obuwie ochronne oraz po każdym kontakcie z drobiem lub dzikimi ptakami umyć ręce wodą z mydłem;

5. Stosować maty dezynfekcyjne w wejściach i wyjściach z budynków, w których utrzymywany jest drób
- informuje Powiatowy Lekarz Weterynarii.

Hodowcy powinni też pamiętać o zgłaszaniu niezwłocznie do odpowiednich osób i instytucji (lekarz weterynarii prywatnej praktyki, powiatowy lekarz weterynarii, wójt/burmistrz/prezydent miasta) podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej drobiu.

Jakie są objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu?

Zwiększona śmiertelność; znaczący spadek pobierania paszy i wody; objawy nerwowe: drgawki, skręt szyi, paraliż nóg i skrzydeł, niezborność ruchów; duszności, sinica, wybroczyny, biegunki, nagły spadek nieśności.

W niektórych miejscach naszego kraju sytuacja związana z występowaniem ognisk ptasiej grypy spowodowała, że zakłady utylizacji wykorzystują wszystkie moce przerobowe.

"Aktualnie wszystkie zakłady przetwórcze uprawnione do przetwarzania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego kat. 1 i 2 oraz spalarnie zlokalizowane na terytorium kraju, prowadzą unieszkodliwianie martwych ptaków z ognisk choroby grypy ptaków" - poinformował PAP Główny Inspektorat Weterynarii.

Główny Inspektorat Weterynarii zwrócił się ponadto do wojewodów o wyznaczenie na terenie każdego województwa przynajmniej jednego grzebowiska, na którym mogłoby odbywać się grzebanie zwierząt pochodzących z likwidowanych ognisk chorób zakaźnych. Spotyka się to jednak niejednokrotnie z protestami lokalnych samorządów i mieszkańców gmin. PAP poinformowała, że "do 24 maja w Polsce stwierdzono 333 ogniska grypy ptaków. Od 21 do 24 maja wykryto sześć nowych ognisk na ternie województw: warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego i lubelskiego. Do likwidacji jest ponad 176 tys. sztuk indyków i 1,2 tys. gęsi".

Afrykański pomór świń

Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku informuje także, że "okres od wiosny do jesieni jest porą zwiększonego ryzyka występowania ognisk afrykańskiego pomoru świń w gospodarstwach utrzymujących trzodę chlewną. Powodem takiego stanu rzeczy jest zwiększona aktywność ludzi, odwiedzających w tym czasie z dużym natężeniem obszary leśne i polne (prace polowe, zbieranie runa leśnego, aktywność turystyczna), na których bytują dziki".

Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku apeluje o niebagatelizowanie zagrożenia i odpowiedzialność postepowania każdego z nas, bowiem "konsekwencje związane z wystąpieniem ogniska choroby nie dotyczą pojedynczego hodowcy, ale są odczuwalne dla wszystkich mieszkańców w obszarach zagrożenia (nawet w obrębie 10 km od miejsca choroby)".

Czym jest Afrykański pomór świń (African Swine Fever - ASF)?

ASF to szybko szerząca się, zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe, świniodziki oraz dziki. W przypadku wystąpienia ASF w stadzie dochodzi do dużych spadków w produkcji: zakażenie przebiega powoli i obejmuje znaczny odsetek zwierząt w stadzie, przy czym śmiertelność zwierząt sięga nawet 100%. Przyjmuje się, że okres inkubacji choroby wynosi 15 dni (okres inkubacji w środowisku naturalnym: 4-19 dni, w przypadku choroby o ostrym przebiegu: 3-4 dni). Wirus jest wyjątkowo odporny na działanie niskich temperatur i zachowuje właściwości zakaźne we krwi, kale, tkankach (zwłaszcza surowych, niedogotowanych produktów z mięsa wieprzowego lub dzików) przez okres nawet 3-6 miesięcy.

Jak rozpoznać afrykański pomór świń?

Następujące objawy zawsze powinny zaniepokoić hodowcę:

nagłe padnięcia świń - ASF w stadzie świń może niekiedy objawić się jedynie nagłymi padnięciami, bez innych objawów towarzyszących;
wzrost wewnętrznej ciepłoty ciała (do 40,5-42°C), któremu mogą nie towarzyszyć inne symptomy (gorączkujące świnie mają czasem zachowany apetyt, poruszają się na ogół normalnie);
inne objawy kliniczne, które mogą dołączyć do gorączki:

sinica skóry uszu, brzucha i boków ciała,
drobne, lecz liczne wybroczyny w skórze,
zaczerwienienie skóry widoczne zawłaszcza na końcach uszu, ogona
i kończynach,
duszność,
pienisty wypływ z nosa,
wypływ z worka spojówkowego,
biegunka - często z domieszką krwi,
wymioty,
niedowład zadu,
objawy nerwowe w postaci podniecenia, drgawek mięśni i skurczów kloniczno-tonicznych,
ronienia u prośnych macior;

niekiedy gorączce mogą towarzyszyć posmutnienie, utrata apetytu, szybkie i trudne oddychanie oraz zaleganie wydaliny z nosa i oczu, wymioty, zaparcia, krwista biegunka, przed śmiercią może nastąpić śpiączka, która pojawia się jeden do siedmiu dni po wystąpieniu pierwszych objawów klinicznych.

Świnie zakażone wirusem afrykańskiego pomoru świń często wykazują objawy chorobowe podobne do objawów innych chorób (gorączka, wybroczyny, apatia, poronienia, padnięcia bez innych wyraźnych objawów) - dlatego w przypadku podejrzenia możliwości wystąpienia ASF w stadzie, przede wszystkim na obszarach na których choroba występuje lub w sąsiedztwie tych obszarów, należy zgłosić podejrzenie ASF do Powiatowego Lekarza Weterynarii w Rybniku celem umożliwienia pobrania próbek w kierunku wykluczenia ASF. Zgłoszenie należy przekazać bezpośrednio albo za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się gospodarstwem lub właściwego miejscowo organu samorządu terytorialnego (wójta, burmistrza).

Czy istnieje zagrożenie dla ludzi?

"Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem ASF, w związku z czym choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia lub życia" - uspokaja Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku.

Jak dochodzi do zakażenia ASF?

"Najczęstszym sposobem zakażenia zwierząt jest bezpośredni lub pośredni kontakt ze zwierzętami zakażonymi. Rozprzestrzenianie się wirusa jest stosunkowo łatwe za pośrednictwem osób i pojazdów odwiedzających gospodarstwo, skażonego sprzętu i narzędzi, zwierząt mających swobodny dostęp do gospodarstwa (gryzonie, koty, psy), jak również przez skażoną paszę, wodę oraz skarmianie zwierząt odpadami kuchennymi (zlewkami) zawierającymi nieprzetworzone mięso zakażonych świń lub dzików" - wyjaśnia Powiatowy Lekarz Weterynarii w Rybniku.

Jakie działania podejmuje się przy stwierdzeniu ASF u świń?

Wystąpienie afrykańskiego pomoru świń u świń w gospodarstwie (ognisko ASF) wiąże się z koniecznością podjęcia przez Inspekcję Weterynaryjną stanowczych działań celem jak najszybszej likwidacji tego ogniska oraz prowadzenia działań mających na celu ustalenie źródła choroby oraz czy nie doszło do przeniesienia choroby do innych gospodarstw (lub innych podmiotów, np. rzeźni). Działania te określone są w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt oraz w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń. Na tej podstawie, w przypadku stwierdzenia ogniska ASF podejmowane są m.in. następujące czynności prowadzone pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej:

wszystkie świnie w gospodarstwie, w którym stwierdzono ASF muszą zostać niezwłocznie zabite, a ich zwłoki zniszczone;
zniszczeniu podlegają również obecne w gospodarstwie wszelkie produkty pozyskane od świń, wszelkie przedmioty i substancje (w tym pasze), które mogły zostać skażone wirusem ASF, a nie mogą zostać odkażone;
gospodarstwo, w którym stwierdzono ASF podlega oczyszczaniu i dezynfekcji przy użyciu odpowiednich preparatów biobójczych, które wykazują działanie unieszkodliwiające w stosunku do wirusa ASF;
po zakończeniu wszelkich niezbędnych działań musi minąć odpowiednio długi okres, zanim w gospodarstwie ponownie będą mogły być umieszczone pierwsze świnie (co najmniej 40 dni od dnia zakończenia oczyszczania i dezynfekcji);
wokół ogniska ASF wyznacza się obszar zapowietrzony (o promieniu co najmniej 3 km) i obszar zagrożony (sięgający co najmniej 7 km poza obszar zapowietrzony); w obszarach tych obowiązują stosowne nakazy, zakazy i ograniczenia (przede wszystkim w odniesieniu do możliwości przemieszczania świń) połączone z nadzorem nad stanem zdrowia świń w tych obszarach.

Przydatne materiały:
Jak zapobiec rozprzestrzenianiu się ASF.pdf

Przestrzeganie zasad bioasekuracji w gospodarstwach.pdf

Ulotka informacyjna UWAGA! HPAI!.pdf

zasady mycia i dezynfekcji środków transportu, obuwia i pomieszczeń wersja z dnia 13.03.2020.pdf